Mobbing Nedir, Nasıl İspatlanır?

“İşyerinde psikolojik taciz” kavramının uluslararası literatürde yaygın kullanım şekli olan “mobbing” nedir? Aşağılama, alay, damgalama, dışlama ve izolasyon gibi eylemlerle açığa çıkan mobbing nasıl ispatlanır? Mobbing türleri ve mobbing cezası. İşte tüm yönleriyle mobbing… 

MOBBİNG NEDİR? 

“Mobbing” terimi, bir kişiyi taciz etmek, sindirmek, kabadayılık yapmak ya da rahatsız etmek için işbirliği yapan bir grup kişiyi ifade eder. Bir işyerinde, bir grup çalışanın, belirli bir çalışana yönelik düşmanca davranışlarda bulunduğunda ve bu çalışanın kendilerinini güvende hissetmesini ve görevlerini yerine getirmesini zorlaştığında mobbing meydana gelir. 

Mobbing ile uğraşan bireyler meslektaşları, üstleri veya astları olabilir. Bu davranış açık ve doğrudan, gizli ya da dolaylı olabilir. 

MOBBİNG HEDEFLERİ KİMLERDİR? 

Genellikle en yaratıcı, etik ve yetkin olanlar. Bunun nedeni, diğer çalışanların işyerinde kendi pozisyonuna tehdit olarak algılamasıdır. Denetim otoriteleri aynı zamanda mobbing için önemli bir hedeftir. Bu durumlarda astlar, birbirleriyle işbirliği yaparak denetleyicilerini zayıflatırlar. Kadınlar, genç işçiler ve yaşlı çalışanların hedef alınma riski daha yüksektir ve sosyal hizmet, sağlık ve eğitim gibi belirli alanlarda mobbing oranları özellikle yüksektir. 

Tüm mobbing eylemlerinin, kötü niyetli niyet ve işyerinin düşmanlık ve taciz duygusu gibi, bu eylemlerin mağdur için yaptığı gibi, ortak noktaları vardır. Bazı mobbing örnekleri: 

– Belirli bir çalışan hakkında bir söylenti yaymak 
– İşçinin ofiste tecrit edilmesi 
– Çalışanın görevlerini yerine getirmesini zorlaştırmak 
– Çalışanın işten ayrılmasını sağlamaya çalışmak 
– Konuşurken sözünün kesilmesi 
– Küskünlükler 
– Yok sayılma 
– Lakap takma 
– Görmezden gelinme 
– Yapılan işin sabote edilmesi 
– Sürekli suçlanma ve eleştirilme 
– Uygunsuz şakalar yapılması 
– Statünün süçümsenmesi 
– Cinsel tacize maruz bırakılması 
– Sözlü ya da yazılı tehdit 
– Kaba ve kötü sözlerle rencide edilme 
– Motivasyonun kırılmaya çalışılması 
– İş performansının dışında işler verilmesi 
– Alışılmış iş düzenini bozularak farklı işlere yönlendirilmesi 
 
MOBBİNGİN ETKİLERİ NELERDİR? 

Mobbing, kurbanların moralini ve iş performansını büyük ölçüde etkileyebilir. Yönetim, mobbing olaylarını ele almak için hiçbir şey yapmadığında ve bu davranışın devam etmesine ve büyümesine izin verirse, etki daha da yoğunlaşır. Mobbing’in kurban üzerindeki bazı etkileri şunlardır: 

– İş için daha az heves 
– Günlük görevlerine odaklanamama 
– Meslektaşlarından yoğun bir şekilde tecrit ve güvensizlik 
– Artan kaygı ve stres 
– Zorbalık yapan taraflar için görevlerin yerine getirilmemesi ve / veya istifa etmek (genellikle işvereni gerçek neden hakkında bilgilendirmeden). 

Böylece işyerindeki mobbing nedeniyle ciddi aksamalar olabilir. Mobbing, bir iş gücünün genel bütünlüğünü ve moralini bozabilir ayrıca her boyuttaki işletmeyi etkileyebilir. Bu da yıllar içinde kârda önemli kayıplara neden olabilir. 
 
MOBBİNG NASIL İSPATLANIR VE NEREYE BAŞVURULUR? 

Mobbing’e maruz kalanlar; 

– Alo 170, 
– Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, 
– TBMM, 
– Anayasa Mahkemesi, 
– Başbakanlık İletişim Merkezi (BİMER), 
– Kamu Görevlileri Etik Kurulu, 
– Kamu Denetçiliği Kurumu, 
– Türkiye İnsan Hakları Kurumu 
– İl, İlçe İnsan Hakları Kurulları’na başvurabilirler. 

Mobbing’e uğradığını düşünen çalışan kendisine uygulanan davranışlarla ilgili açık ve net deliller toplamaya başlamalıdır. Bu noktada şahitler, maaş kesme varsa bordrolar, kamera kayıtları, e- mailler, kullanılan ilaç faturaları, verilen işlerle ilgili belge ve örnekler alınarak delil olarak sunulabilir. Çünkü yargıya intikal eden davalarda delil etkin bir yargılama için önemlidir. Kamu ve özel sektör ayırt etmeksizin tüm çalışanlar şikayet ve bilgi almak için 7 gün 24 saat ALO 170 Hattına başvurabilirler. Şunu unutmamakta fayda var; İşverenler, nasılsa açığa çıkmaz düşüncesiyle mobbingi neredeyse kendilerine hak görmekte ve bu durum sık sık kullanılan bir yöntem olduğu için, çalışanların haklarını sonuna kadar savunması ve geri adım atmaması gerekir. Çünkü atılan her geri adım, mobbing uygulayanı daha da güçlendirecektir. 

MOBBİNG UYGULAYANLARA NE GİBİ CEZALAR VERİLEBİLİR? 

Mobbing adli bir suçtur. bu yüzden mobbing uygulayanlar için; Türk Ceza Kanunu’nun 105. maddesinde “Bir kimseyi cinsel amaçlı olarak taciz eden kişi hakkında mağdurun şikâyeti üzerine, üç aydan iki yıla kadar hapis cezasına veya adli para cezasına hükmolunur. Bu fiiller; hiyerarşi, hizmet veya eğitim/öğretim ilişkisinden kaynaklanan nüfuzu kötüye kullanılmak suretiyle ya da aynı işyerinde çalışmanın sağladığı kolaylıktan yararlanılarak işlendiği takdirde, yukarıdaki fıkraya göre verilecek ceza yarı oranında artırılır. Bu fiil nedeniyle mağdur; işi bırakmak, okuldan veya ailesinden ayrılmak zorunda kalmış ise verilecek ceza bir yıldan az olamaz.” 

Yine aynı kanunun 109. maddesinde “Bir kimseyi hukuka aykırı olarak bir yere gitmek veya bir yerde kalmak hürriyetinden yoksun bırakan kişiye, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilir. Kişi; fiili işlemek için veya işlediği sırada cebir, tehdit veya hile kullanırsa iki yıldan yedi yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Bu suçun kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle kamu görevinin sağladığı nüfûz kötüye kullanılmak suretiyle işlenmesi halinde yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza bir kat artırılır.” denmektedir. 

Ayrıca yukarıda yazılı cezaların yanı sıra çalışanın maddi ve manevi tazminat davası hakları saklı kalmak kaydıyla hukuki hakkını araması yolları sabittir.